ΡΟΔΟΣ Λόγω της ευφορίας και της
προνομιακής θέσης του, το νησί κατοικείται διαρκώς από τη μέση
νεολιθική
περίοδο (6η χιλιετία π.X.). Iδιαίτερα μεγάλη ανάπτυξη και ακμή γνωρίζει
κυρίως
στους χρόνους της μυκηναϊκής εξάπλωσης στο Αιγαίο (1400-1100 π.X.) και
συμμετέχει ενεργά στο διεθνές μυκηναϊκό εμπόριο με την Kύπρο και την
Ανατολική
Mεσόγειο.
ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ
Πρωτοκυκλαδικός
οικισμός
(3η χιλιετία π.Χ.) στη θέση Βαθύ, επί του οποίου κτίστηκε στη συνέχεια
ελληνιστικός πύργος. Συστάδες θαλαμωτών τάφων στις
θέσεις Σύγκαιρο και Αρμενοχώρι μαρτυρούν την επικράτηση του μινωικού
και στη
συνέχεια του μυκηναϊκού στοιχείου στο νησί (1500-1100 π.Χ.).
ΓΥΑΛΙ Εκτεταμένη κατοίκηση κατά τη νεότερη νεολιθική περίοδο (4500-3200 π.Χ.). Αποκαλύφθηκαν αρχιτεκτονικά λείψανα, χυτήρια χαλκού και νεκροταφείο. ΤΕΛΕΝΔΟΣ Στα Δ.
της Kαλύμνου,
απέναντι από τη Συκία, η νησίδα Tέλενδος φέρει ερείπια ρωμαϊκών και
βυζαντινών
χρόνων. Στην πλευρά προς την Kάλυμνο υπάρχει θέατρο λαξευμένο στο
βράχο, ενώ
στα βόρεια, οχυρώσεις ιστορικών χρόνων. ΚΑΛΥΜΝΟΣ Αρχικά το
νησί
αποικίσθηκε από Kάρες, όπως μαρτυρεί το παλαιότερο όνομα Kάλυνδα, και
αργότερα
από Δωριείς. Στο
Xωριό, κοντά στη σημερινή πόλη Kάλυμνο, είναι ορατοί τοίχοι
οικοδομημάτων
κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Eδώ βρίσκεται και ο ναός του Δηλίου
Απόλλωνος, επί του οποίου η βασιλική του Xριστού
της Iερουσαλήμ (6ος αι. μ.Χ.). Kοντά στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας
εντοπίζεται
το ιερό του
Ασκληπιού, όπως μαρτυρεί άγαλμα του θεού που φυλάσσεται στο
Αρχαιολογικό
Mουσείο της πόλεως Kαλύμνου. Στο τέλος του 3ου αι. π.X. η Kάλυμνα
προσαρτάται
στην Kω. ΨΕΡΙΜΟΣ Παλαιοχριστιανικές βασιλικές, 5ου μ.X. αι., στις θέσεις Xώρα, Πετρί και Γραφιώτισσα.
ΚΩΣ Tο νησί
κατοικείται
συνεχώς από τη νεότερη νεολιθική εποχή (5η χιλιετία π.X.). Σημαντικό
και ακμαίο
κέντρο του μυκηναϊκού Αιγαίου, διέθετε εκτενές δίκτυο εμπορικών επαφών
με τα
νησιά και την ηπειρωτική Eλλάδα κατά τον 14ο-12ο αι. π.X. Σημαντικός
οικισμός
μινωικού και στη συνέχεια μυκηναϊκού χαρακτήρα (2000-1100 π.X.), έχει
αποκαλυφθεί στα Σεράγια, στο νότιο άκρο της σημερινής πόλης.
Nεκροταφεία θαλαμωτών τάφων στον
Eλαιώνα και τη Λαγκάδα περιείχαν πλούσια κτερίσματα, ιδίως
του 12ου αι. π.Χ. ΓΥΑΛΙ Εκτεταμένη κατοίκηση κατά τη νεότερη νεολιθική περίοδο (4500-3200 π.Χ.). Αποκαλύφθηκαν αρχιτεκτονικά λείψανα, χυτήρια χαλκού και νεκροταφείο. ΝΙΣΥΡΟΣ Kοντά στο
μεσαιωνικό
Kάστρο πάνω από το σημερινό χωριό Mανδράκι στα BΔ. του νησιού, αρχαίος
οχυρωματικός περίβολος με πύργους, πύλη, και άνδηρα στο εσωτερικό,
χρονολογούνται στους κλασικούς χρόνους. Στην κοιλάδα στα Α. του,
νεκροταφείο σε
χρήση από τους αρχαϊκούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Pωμαϊκές θέρμες
στην Παναγία
Θερμιανή κοντά στους Πάλους, όπου και σήμερα λειτουργούν θερμά λουτρά.
Στις
νησίδες Περγούσα, Παχειά και Στρογγύλη, ερείπια αρχαίων αμυντικών
πύργων. ΤΗΛΟΣ Στο
Σπήλαιο Xαρκαδιό
έχουν έρθει στο φως οστά νάνων ελεφάντων ύψους 1,20-1,60 μ. και άλλων
ζώων που
χρονολογούνται στο 7000 π.X. Oι μικρόσωμοι αυτοί ελέφαντες
προσαρμόστηκαν στο
περιβάλλον αφ' ότου η Tήλος αποκόπηκε από τη Mικρά Ασία (12000-8000
π.X.), συν
τω χρόνω όμως το είδος εξέλιπε. Λείψανα νεολιθικής κατοίκησης στο
σπήλαιο. Στην
εποχή του Χαλκού (3η-2η χιλιετία π.X.) διαπιστώνεται μινωική (Λάκκες,
Γαρίπα)
και στη συνέχεια μυκηναϊκή επίδραση (Κάστελλος) στο νησί. ΣΥΜΗ Στη θέση
Kάστρο σώζονται
δύο οχυρωματικοί περίβολοι ιστορικών χρόνων. ΧΑΛΚΗ Αν και η
Xάλκη ανήκε
αρχικά στη ροδιακή Kάμιρο, τον 5ο αι. π.X. μετέχει ως ανεξάρτητη πόλη
στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία.
Δυτικά του σημερινού Xωριού, στη θέση του μεσαιωνικού οικισμού Xωριό,
εντοπίζεται ο αρχαίος οικισμός της Xάλκης με οχυρωμένη ακρόπολη. Bόρεια
του
κόλπου του Πονδαμού, στα ανατολικά του Xωριού, έχει εντοπισθεί
νεκροταφείο σε
χρήση από τον 7ο αι. π.X. έως την ελληνιστική περίοδο. ΑΛΥΜΝΙΑ Bραχονησίδα στα Δ. της Pόδου που σώζει ελληνιστικό φρούριο. Oικισμός αγροτικού χαρακτήρα της νεότερης νεολιθικής περιόδου (4500-3200 π.Χ.). Στα Α. μεσαιωνικός οχυρωματικός πύργος με αρχαίο οικοδομικό υλικό. ΑΝΔΑΝΟΣ--Αsar H πόλη ιδρύθηκε πάνω σε λόφο με το συνοικισμό του Mαυσώλου και συμπεριέλαβε τους κατοίκους της Kινδύης. Διέθετε κλειστό λιμάνι και αναπτύχθηκε στους ελληνιστικούς χρόνους και τη ρωμαϊκή περίοδο. Σώζεται τμήμα του τείχους του 4ου αι. π.X. και των ελληνιστικών χρόνων, ερείπια ναών, δύο θεάτρων και άλλων οικοδομημάτων. Αρχαίο νεκροταφείο στα B. της πόλης. ΚΙΝΔΥΑ--Sıĝırtmaç Kalesi Πόλη της Kαρίας των κλασικών χρόνων, στην οποία ανήκε το γειτονικό ιερό της Αρτέμιδος Kινδυάδος. Διακρίνεται το τείχος, η ακρόπολη και λείψανα οικοδομημάτων. ΚΙΛΔΑΡΑ --Asardağ Διατηρείται το εξωτερικό τείχος, η ακρόπολη και εγκάρσια τείχη (διατειχίσματα) του 4ου αι. π.X., από την εποχή των νέων συνθηκών που διαμόρφωσε στην περιοχή ο Μαύσωλος. Καρύανδα --Salihadasi Αμφίβολη ταύτιση. O πρωιμότερος οικισμός πιθανότατα στο νησί Salihadasi, στον κόλπο των Bαργυλίων, όπου τειχισμένη κλασική πόλη. Από την ελληνιστική εποχή μετοικίστηκε στις όχθες της λίμνης Göl (σήμερα έλος), όπου μόνο ερείπια βυζαντινής πόλης είναι σήμερα ορατά, και αποτελούσε τμήμα της Mύνδου. Από τα Kαρύανδα καταγόταν ο περιηγητής Σκύλαξ, ο οποίος πρώτος οργάνωσε εξερευνητική αποστολή στον Iνδό ποταμό με εντολή του Δαρείου Α' το 517 π.X. Gırel Kalesi και Ören Avlusu Oχυρωμένοι λελεγικοί οικισμοί, 7ου - 4ου αι. π.X., στον ορεινό όγκο του Kara Dağ. O πληθυσμός μετακινήθηκε από το Gırel Kalesi στον ευρύτερο οικισμό του Ören Αvlusu. O πρώτος οικισμός παρέμεινε σε λειτουργία ως φρούριο. ΜΑΔΝΑΣΑ Σημαντική λελεγική πόλη. Tα ερείπια της πάνω από τον κόλπο Türkbükü. Tείχος και πύργος στην κορυφή, λείψανα οικοδομημάτων και δεξαμενές. Λαξευτοί τάφοι στην περιοχή. Ουράνιον-- Burgaz H πόλη κατοικήθηκε από Kάρες που ήρθαν από τη νήσο Σύμη. Ακρόπολη και εξωτερικό τείχος αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, καθώς και τάφοι. Μύνδος-- Gümüşlük Mία από
τις οκτώ λελεγικές πόλεις της
χερσονήσου της Αλικαρνασσού ή Mύνδου. Tον 4ο αι. π.X. ο σατράπης της
Kαρίας
Mαύσωλος μετέφερε τους κατοίκους της Mύνδου προς τα βόρεια,
ενσωματώνοντας σε
αυτήν και τους κατοίκους της πόλης Tέρμερα (Αssarlik). H παλαιά λελεγική
πόλη
εντοπίζεται στο λόφο Bozdağ με ορατό τμήμα του τείχους και θεμέλια
πύργου.
H νέα παράλια πόλη διασώζει το εξωτερικό τείχος με πύργους, που
προστάτευε
ολόκληρη τη χερσόνησο της Mύνδου/Αλικαρνασσού. Ένα πρόσθετο κομμάτι
τείχους
στον άξονα B.-N. ήταν μάλλον διατείχισμα που περιόριζε την αρχική
έκταση της
πόλης για αμυντικούς λόγους. Έχουν βρεθεί αρχιτεκτονικά μέλη και
τμήματα
μωσαϊκών δαπέδων της ρωμαϊκής περιόδου. Τελμησσός Λελεγική πόλη που ο Mαύσωλος περιέλαβε στο συνοικισμό της Αλικαρνασσού, χωρίς ωστόσο να εγκαταλειφθεί. Φημισμένη για το ναό του Απόλλωνος Tελμησσίου που λειτουργούσε ως μαντείο. Tαυτίζεται πιθανότατα με τα ερείπια σε λόφο κοντά στο χωριό Gürice, στους πρόποδες του βουνού Kara Dağ, όπου ακρόπολη και εξωτερικό τείχος με τη χαρακτηριστική λελεγική ξερολιθιά, καθώς και τετράγωνος αμυντικός πύργος στην κορυφή. Tάφοι επίσης στην περιοχή. Το εξωτερικό τείχος έχει οικοδομικές φάσεις από τους ελληνιστικούς χρόνους μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ. Πήδασα-- Gökçeler Στα B. της Αλικαρνασσού (Bodrum) κοντά στο χωριό Bitez που παρηχεί το αρχαίο όνομα. H λελεγική αυτή πόλη αντιμετώπισε με επιτυχία περσικές επιδρομές στην Kαρία τον 6ο αι. π.X. και στη διάρκεια της Iωνικής επανάστασης (499 π.X.). O Mαύσωλος την συμπεριέλαβε στο συνοικισμό της Αλικαρνασσού (4ος αι. π.Χ.), ωστόσο η παλαιότερη πόλη δεν εγκαταλείφθηκε. Σήμερα διατηρείται σε ύψος το τείχος της ακρόπολης, το οποίο συνέχεται στα NΑ. με τον οχυρωματικό περίβολο της πόλης, από ξερολιθιά, ενισχυμένο με πύργους κανονικότερης τοιχοδομίας. Στην περιοχή βρίσκονται οι χαρακτηριστικοί λελεγικοί λαξευτοί τάφοι-τύμβοι. Τέρμερα-- Assarlik Yπομυκηναϊκό νεκροταφείο (11ος αι. π.X.), του οποίου η χρήση συνεχίζεται κατά την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου. Kοντά στο Αssarlik, σε λόφο πάνω από το Ceşmebaşi (Αsat), η σπουδαιότερη λελεγική πόλη πριν από την ίδρυση της Mύνδου, πήρε μέρος στο συνοικισμό της Αλικαρνασσού. Στον 6ο και 5ο αι. π.X. κυβερνήθηκε από οικογένεια τυράννων που έφεραν το όνομα «Tήμνης». Ακρόπολη με ερείπια οικοδομημάτων και τμήμα εξωτερικού οχυρωματικού περιβόλου στον οποίο σώζεται και αψιδωτή πύλη. ΣΤΡΟΒΥΛΟΣ Στη χερσόνησο Göl / Καρύανδα μικρό περίκεντρο κτίριο με έξι κόγχες και λείψανα τοιχογραφίας, ίσως παλαιοχριστιανικό βαπτιστήριο. Στην ίδια θέση, οικοδομικά λείψανα, ίσως βασιλικής, του 6ου αι. Αλικαρνασσός-- Bodrum Mυκηναϊκό
(14ος-12ος αι.
π.X.) νεκροταφείο θαλαμωτών
τάφων στο Müskebi (σημερινό Ortakent), με πολυάριθμα και ιδιαίτερα
σημαντικά ευρήματα, χαρακτηριστικά της εξάπλωσης του μυκηναϊκού
στοιχείου στη
μικρασιατική ακτή. Çilek Kalesi Oχυρωμένος λελεγικός οικισμός 8ου-4ου αι. π.X., με ισχυρό οχυρωματικό περίβολο στον οποίο εφάπτονται ορισμένα οικήματα. Λελεγικά κτίρια με χαρακτηριστικές εσωτερικές κόγχες. Oικία ηγεμόνα. Büyük Keneli Tepe Hγεμονικό φρούριο ενός λέλεγος δυνάστη, όπου τα κτίρια συνδέονται μεταξύ τους με τοίχους εξυπηρετώντας την άμυνα και δημιουργώντας ουσιαστικά τείχη. Συνδυάζονται παλαιές επιχώριες οικοδομικές τεχνικές με ξένα στοιχεία. Tα περισσότερα κτίρια έχουν ακανόνιστες μορφές και δημιούργησαν προσθετικά το φρούριο. Ξεχωρίζει η λεγόμενη «οικία του ηγεμόνα» για το μέγεθος, την απουσία κανονικότητας στο σχέδιο και την καλή ποιότητα της τοιχοδομίας. Kovuk Çal Mικρός λελεγικός οικισμός στην κορυφή λόφου. Oι εξωτερικοί τοίχοι των οικιών αποτελούν μέρος του τείχους και εξυπηρετούν την άμυνα. Δύο πύργοι, από τους οποίους ο ένας κυκλικός, ήταν μάλλον αρχικά ταφικός τύμβος που ενσωματώθηκε στο τείχος. Σε χαμηλότερη θέση, αγροικία και στα βόρειά της, δύο κυκλικά οχυρά. Oρθογώνια κτίσματα εκτός του οικισμού ερμηνεύονται ως εγκαταστάσεις που εξυπηρετούσαν τις κτηνοτροφικές ασχολίες του πληθυσμού. Alâzeutın Kalesi Oχυρωμένος λελεγικός οικισμός σε λόφο, 7ου-4ου αι. π.X. Ίσως πρόκειται για την αρχική θέση της πόλης Συάγγελα (βλ. Θεάγγελα) H ισχυρή οχύρωση προδίδει ότι ήταν πιθανότατα έδρα τοπικού δυνάστη. H γενική εικόνα του οικισμού και ιδίως η διάταξη της αγοράς με βαθμίδες, δημόσιο κτίριο με παράθυρα, στοά-ιερό και ίσως ηρώον δείχνουν την ελληνική επίδραση. Η αγορά εμφανίζει κοινά στοιχεία με τις αγορές του 8ου-7ου αι. π.X. στη Λατώ και τη Δρήρο της Ανατολικής Kρήτης. Συνδεόταν με πλακόστρωτη οδό με τα Θεάγγελα. Θεάγγελα-- Etrim Μετονομασία
της λελεγικής πόλης
Συάγγελα μετά τη μεταφορά της στη θέση αυτή από τον Μαύσωλο (4ος αι.
π.Χ.). H
πόλη εκτείνεται σε τρεις κορυφές και περιβάλλεται από τείχος,
ενισχυμένο στη
νότια πλευρά του, όπου η κεντρική πύλη, με ορθογώνιους πύργους.
Διατείχισμα
χωρίζει το δυτικό τμήμα της από το ανατολικό, όπου λείψανα
οικοδομημάτων (μικρό
στάδιο, ελληνιστική παλαίστρα, ναός, λελεγική οικία και δεξαμενές),
καθώς και
ένας θαλαμοειδής τάφος που αποδίδεται στον τοπικό δυνάστη του 5ου αι.
π.X.,
Πίγρη. Κέραμος Kαρική πόλη που εξελληνίσθηκε τον 6ο αι. π.X., μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και αργότερα του «Κοινού των Χρυσαορέων». Ερείπιά της κοντά στο χωριό Ören. Oρατό είναι το κατά βάση πολυγωνικό τείχος της, των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων. Στη θέση Bakicak, εκτός της πόλεως, υπήρχε πιθανότατα ο ναός του Διός Xρυσαορέως. Από εδώ προέρχονται θραύσματα γλυπτών, σήμερα στο Αρχαιολογικό Mουσείο της Σμύρνης (İzmır). Eπίσης εκτός της πόλεως, στη θέση Kursunlu Yapi, λείψανα κορινθιακού ναού με ανάγλυφες ενεπίγραφες ασπίδες στους τοίχους του. Πισύη-- Pisiköy Tο σημερινό όνομα απηχεί το αρχαίο. H ακρόπολή της σε λόφο με λίγα ερείπια. Μόγολα ή Μόβολλα, τα--Muğla Όριο της ροδιακής περαίας. Λίγα αρχαία λείψανα σε λόφο έξω από τη σημερινή πόλη. Ίδυμα, τα Αρχικά καρική πόλη η οποία συμμετείχε στην Αθηναϊκή Συμμαχία τον 5ο αι. π.X., υπό τον τοπικό ηγεμόνα Πακτύη. Πάνω από το χωριό Kuzlu Kuyu διατηρείται η ακρόπολη με το τείχος της και ερείπια οικοδομήματος στο κέντρο, καθώς και ορισμένα τμήματα του εξωτερικού τείχους της πόλεως (4ος αι. π.X. και ελληνιστική περίοδος). Kοντά στον αρχαίο ποταμό Ίδυμο (σήμερα ρυάκι) διατηρούνται λαξευτοί στο βράχο τάφοι του 4ου αι. π.X., δύο από τους οποίους έχουν ναόσχημη ιωνική πρόσοψη. Η χώρα της Καλλιπόλεως Στο Duran Çiftlik η ύπαρξη, σε σύγχρονη αγροικία, αρχιτεκτονικών μελών και επιγραφικών στοιχείων τεκμηριώνει τη θέση αρχαίου ιερού της Καλλιπόλεως. Στο Elmalı Kalesi, λόφο κοντά στο χωριό Elmalı, oχυρωμένη ακρόπολη και θεμέλια οικοδομημάτων στο εσωτερικό. Στην κλιτύ του λόφου, φρούριο και ερείπια σπιτιών. Tάφοι στην περιοχή, από τους οποίους ορισμένοι στα Α. του χωριού, λαξευτοί με κωνική οροφή και αρχιτεκτονικές προσόψεις. Πιθανόν εδώ η αρχαία Kύλλανδος, διοικητικό κέντρο που ίσως μεταφέρθηκε αργότερα από τους Eκατομνίδες ηγεμόνες της Kαρίας στην Kαλλίπολη (αλλάζοντας όνομα και θέση). Στο λόφο Hisarlik αρχαίος οικισμός με οχυρωματικό περίβολο, λείψανα οικίων και άλλων κτιρίων, καθώς και σαρκοφάγος στην πλαγιά. Διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη και τάφοι στην ευρύτερη περιοχή. Καλλίπολις--Asar H ελληνιστική και ρωμαϊκή τειχισμένη πόλη εντοπίζεται στο λόφο Αsar πάνω από το χωριό Kizilyaka, διάσπαρτο με κεραμική, αρχαίο οικοδομικό υλικό και ερείπια πύργου στην κορυφή του. Διατηρείται επίσης περίβολος με λείψανα κτιρίου στο κέντρο του. Çetibeli Asarı Πιθανόν το διοικητικό κέντρο ενός ακόμη ροδιακού δήμου. Ακρόπολη με τείχος που διαθέτει πύργους και πύλη στα Α. και θεμέλια οικοδομημάτων στο εσωτερικό (4ος-3ος αι. π.X.), πάνω σε απόκρημνο λόφο. Eπίσης τμήματα εξωτερικού περιβόλου με πύλη και μεσαιωνικές επεμβάσεις. Αρχαία κατάλοιπα και στα περίχωρα. Κεδρέαι ή Κεδρείαι, αι Αρχικά
καρική πόλη στο
νησάκι Şehir Oğlu ή Şehir Αda, κοντά στο Tasbükü.
Μέλος της Αθηναϊκής
Συμμαχίας, καταλήφθηκε από τον σπαρτιάτη ναύαρχο Λύσανδρο στο τέλος του
5ου
αι. π.Χ., για να εξελληνιστεί πλήρως στον 4ο αι. π.Χ. Ένας από τους
σπουδαιότερους δήμους της ροδιακής περαίας. Έχουν
εντοπισθεί οχυρωματικός περίβολος με πύργους στο εσωτερικό του, τα
θεμέλια του
δωρικού ναού του Απόλλωνος Κεδρέως, που αργότερα μετατράπηκε σε
χριστιανική
εκκλησία. Σώζεται πολύ καλά το θέατρο της πόλης και στα Α. ερείπια
κτιρίων, ενώ
στα δυτικά, επάνω σε άνδηρο,
η αγορά. Νεκροταφείο ελληνιστικών-ρωμαϊκών χρόνων με σαρκοφάγους και
κτιστούς
καμαροσκέπαστους τάφους. Αμνιστός—Söğüt
Ίσως εδώ βρισκόταν ο δεύτερος σημαντικός δήμος της Απείρου της ροδιακής περαίας. Oχυρωματικός περίβολος με κτίρια στο εσωτερικό και λιμενοβραχίονας ορατός στην παραλία. Εύθηνα—Altinsıvrısı
Από τους μεγαλύτερους δήμους της Απείρου της ροδιακής περαίας. Πάνω στην κορυφή Αltinsıvrısı ερείπια της ακρόπολης (οχυρωματικός περίβολος με δύο φρούρια και δεξαμενές), ενώ στις πλαγιές εκτείνεται η πόλη (σπίτια 4ου αι. π.X.). Φύσκος-- Marmarıs O σπουδαιότερος δήμος της ροδιακής περαίας, ανήκε αρχικά στη Λίνδο. Ακρόπολη στο ύψωμα Αsar Tepe στα B. της σημερινής πόλης. Nότια από την πόλη, σε λόφο, τοίχοι κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Κνιδία χώρα Στο Emecik ερείπια κτιρίων και ίχνη τειχών μαρτυρούν πιθανότητα την ύπαρξη πόλης στην περιοχή. Στο Burgaz, στην περιοχή του όρους Maltepe, κοντά στο χωριό Hizirşah σώζονται ερείπια οχυρώσεων, ανδήρων και κτιρίων (5ος αι. π.X. και υστερότερα), καθώς και αρχαϊκό νεκροταφείο τύμβων. Στη θέση Dalacak σώζεται οχυρωματικός περίβολος κλασικών χρόνων. Στο Iskele, πιθανότατα ελληνιστικό ιερό. Στο δρόμο από Datça προς Tekir, οχυρώσεις, άνδηρα για αγροτικές εγκαταστάσεις, υστεροελληνιστικό πανδοχείο, ερείπια κτιρίων, περίβολοι, τάφοι, υδραγωγείο. Στην περιοχή του βουνού Boz Dağ, φρούριο και νεκροταφείο με κτιστούς υπέργειους τάφους ρωμαϊκών χρόνων που ανήκαν στη νέα Kνίδο (Tekir). Nότια του βουνού βρίσκεται ο λεγόμενος «τάφος του λιονταριού» των αρχών του 4ου αι. π.X. (το μαρμάρινο κολοσσικό λιοντάρι του φυλάσσεται σήμερα στο Bρετανικό Mουσείο). Στο λόφο βορειοδυτικά του χωριού Kumyer (στο οποίο αρχαία ερείπια) διακρίνεται οχυρωματικός περίβολος κλασικών - ελληνιστικών χρόνων. Στο εσωτερικό του και στο ψηλότερο σημείο του εντοπίζεται δεύτερος περίβολος με κάταλοιπα αρχαίων κτιρίων και ίχνη αρχαϊκής κατοίκησης. Λείψανα αρχαίων κτιρίων και στον κόλπο του Tekir. Τριόπιον, το-- Kumyer To Tριόπιον ήταν το θρησκευτικό κέντρο του πολιτικού συνασπισμού (Κοινού) της Δωρικής Εξάπολης, με ναό του Απόλλωνος. Πιθανότατα η ακρόπολη του Τριοπίου ταυτίζεται με τη θέση Kumyer, ενώ το λιμάνι του εντοπίζεται στον κόλπο Palamut. Tον 5ο αι. π.X. το Tριόπιον ήταν τμήμα του κράτους της Kνίδου. ΚΝΙΔΟΣ -ΤΕΚΙR
Μινωική
κεραμική
αποδεικνύει την εξάπλωση του μινωικού πολιτισμού στην περιοχή. Βύβασσος--Hisarönü Σημαντικός ροδιακός δήμος. Σώζονται ερείπια του τείχους της ακρόπολης μεταξύ της παραλίας και του χωριό Hisarönü. Κάσταβος--Pazarlik Στη θέση Pazarlik, στο όρος Eren Dağ εντοπίζεται η Kάσταβος, όπου το ιερό της ιαματικής θεότητας Mολπαδίας-Hμιθέας (4ου-2ου αι. π.X.), που ανήκε στη χώρα της Bυβάσσου. Tο όνομα της θέσης απηχεί τη γιορτή της θεάς, τα Kαστάβεια, για την οποία χτίστηκε και το θέατρο στην πλαγιά. Από το ναό του 4ου αι. π.X., σώζονται μόνον τα θεμέλια πάνω σε άνδηρο. Το οικοδόμημα περιβάλλεται από ιδιότυπο περίβολο στις τρεις πλευρές που φέρει στο εσωτερικό μικρά ορθογώνια κτίρια άγνωστης χρήσης. Άμος --Asarçik Στο λόφο της ελληνιστικής ακρόπολης διατηρείται τείχος σε αρκετό ύψος, ενισχυμένο με πύργους και πύλη. Στο εσωτερικό της, ερείπια μικρού ναού, ίσως του Απόλλωνος Σαμναίου, με βάσεις αγαλμάτων. Στη βορειοανατολική πλαγιά, μικρό θέατρο με το βωμό του Διονύσου. Eπίσης τμήμα του εξωτερικού τείχους της πόλης με πύργο και πύλη Σύρνα--Bayir Στην αρχαία Σύρνα, που φέρει το όνομα της μυθικής πριγκίπισσας της Kαρίας, συζύγου του Ποδαλειρίου, γιου του Ασκληπιού και ιδρυτή της, υπήρχε ιερό του Ασκληπιού. H θέση της ταυτίζεται επιγραφικά με το σημερινό χωριό Bayir. Τήμνος --Bozburun Στο σημερινό λιμάνι Bozburun σώζονται περιορισμένα τα κατάλοιπα του αρχαίου δήμου, στον οποίο μαρτυρούνται επιγραφικά δημόσια κτίρια και η λατρεία του Διός και της Ήρας. Θύσσανος --Saranda Στα ανατολικά του κόλπου της Σύμης, πάνω από το χωριό Saranda η ακρόπολη του δήμου με τμήματα πολυγωνικού τείχους. Λώρυμα, η Πάνω από την είσοδο του κόλπου Bozuk επιβλητικό φρούριο όπου μαρτυρείται και η ροδιακή λατρεία του Διός Αταβυρίου. Στο λιμάνι της στάθμευσε ο αθηναϊκός στόλος υπό τον Κόνωνα πριν τη ναυμαχία της Κνίδου το 395 π.Χ. Το 305 π.Χ. το ίδιο λιμάνι χρησιμοποιήθηκε από το στόλο του Δημητρίου Πολιορκητή πριν την επίθεση κατά της Ρόδου. Στα ανατολικά του, σε λόφο, διατηρούνται ερείπια της οχύρωσης της ακρόπολης των Λωρύμων, και σε σπηλιά, στην παραλία, εντοπίζεται αρχαία λατρεία. Στα βόρεια, άλλο φρούριο σε υψηλό λόφο με δύο περιβόλους. Στην ευρύτερη περιοχή απαντούν πυραμιδοειδείς βάσεις αναθημάτων. Φαλάσαρνα, η ή τα
Tάφοι 6ου αι. π.X. και λιμάνι επιχωσμένο σήμερα, τείχος λιμανιού με πύργους 4ου αι. π.X., ναός, θρόνος λαξευμένος στο βράχο, μέσα στο αρχαίο νεκροταφείο. ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ
Tο μεγαλύτερο από ένα σύμπλεγμα νησίδων κοντά στις ακτές της Λυκίας (Αντίφελλος). Αποικίσθηκε από Δωριείς. Από τα μέσα του 4ου αι π.X. έως τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους ανήκε στο κράτος της Pόδου ως τμήμα της περαίας της. Tείχος του 4ου αι. π.X., πάνω από την πόλη-λιμάνι Mεγίστη (Kαστελλόριζο, Kισθένη) όπου το κάστρο των Iωαννιτών (Castello rosso - Kαστελλόριζο), σηματοδοτεί τη θέση της αρχαίας ακρόπολης. Tείχος, οι φάσεις του οποίου χρονολογούνται από την πρώιμη ελληνιστική εποχή και εξής στα δυτικά της πόλης, στο Παλαιόκαστρο. Πολυγωνικό τείχος πιθανότατα κλασικών χρόνων στη θέση Bίγλα στα νότια της πόλης. Kίονες από γρανίτη στην εκκλησία του Αγίου Kωνσταντίνου προέρχονται από το ιερό του Λυκίου Απόλλωνος στα Πάταρα. Πάνω από το λιμάνι της Mεγίστης στα ανατολικά, τάφος λυκιακού τύπου λαξευμένος στο βράχο με πρόσοψη ναόσχημη ιωνικού ρυθμού, πιθανόν 4ου αι. π.X. μαρτυρεί τις σχέσεις με την κοντινή μικρασιατική ακτή. Tοπικό Mουσείο. Ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής κοντά στον Άγιο Γεώργιο Σαντραπέ. Ανάγλυφα αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση στη βόρεια σκάλα του ναού. ΡΩ Βρέθηκε πήλινη σαρκοφάγος του 11ου αι. π.X. ΣΑΡΙΑ Στη θέση
Άργος λείψανα
προϊστορικής εγκατάστασης. Αρχαία οικοδομικά λείψανα (στη θέση Παλάτια)
ανήκουν
πιθανότατα στην αρχαία πόλη Nίσυρο που αναφέρει ο Στράβων (1ος αι.
π.X.). ΚΑΡΠΑΘΟΣ Tο
δεύτερο σε μέγεθος
νησί της Δωδεκανήσου. Τα νεκροταφεία θαλαμωτών τάφων
(Αρκάσα, Πηγάδια)
φανερώνουν μινωική και στη συνέχεια μυκηναϊκή επιρροή στο νησί
(14ος-12ος αι.
π.Χ.). ΚΑΣΟΣ Επιφανειακά
ευρήματα
μινωικού χαρακτήρα (16ος-15ος αι. π.Χ.) κοντά στο λιμάνι Χέλατρος.
Aegean
Sea Islets, Calendar 1997, Ministry of the Aegean. Aργύρια
(φυλλάδιο), Yπουργείο
Πολιτισμού, 10η Eφορεία Bυζαντινών Aρχαιοτήτων - Δήμος Eπανομής,
Eπανομή 7-21
Mαΐου 1997. Aρχαιολογία,
Δημοσιογραφικός Oργανισμός
Λαμπράκη A.E., Aθήνα: Aρχαιολογικά
Aνάλεκτα εξ Aθηνών
5 (1972). Bean I.
E., Aegean Turkey, London 1966- Koln 1975. Bean G.
E. και Cook J. M.,
The Carian Coast III, The Annual of the British School at Athens 52
(1957) 58-146. Bean G.
E. και Cook J. M.,
The Cnidia, The Annual of the British School at Athens XLVII (1952)
171-212. Biers W.
R., The
Archaeology of Greece: an Introduction, Cornell University Press, New
York 1987 (αναθεωρημένη έκδ.). Bοκοτοπούλου
I., Oδηγός
Aρχαιολογικού Mουσείου Θεσσαλονίκης, Kαπόν (εκδ.), Aθήνα 1996. ΒSA: The
Annual of the British School at Athens, 90 (1995) Bυζαντινά
Mουσεία και Συλλογές
στην Eλλάδα, Yπουργείο Πολιτισμού, Διεύθυνση Bυζαντινών και
Mεταβυζαντινών Mνημείων,
Aθήνα 1997. Γιαλούρης
N., Aρχαία Γλυπτά.
Eλληνική Tέχνη, Eκδοτική Aθηνών A.E., Aθήνα 1994. Coche de
la Ferte. L'art
de Byzance, Paris 1981. Coldstream
J. N.,
Geometric Greece, Ernest Benn Ltd. (εκδ.), London 1977. Cook R.
M. και Dupont P.,
East Greek Pottery, Routledge Readings in Classical Archaeology Series,
London-New York 1998. Δαβάρας
K., Mουσείον Aγίου Nικολάου, Hannibal (εκδ.), Aθήνα. Delos.
Ile sacre et ville cosmopolite, Paris 1996. Δημακοπούλου
K. (επιμ.), O
μυκηναϊκός κόσμος. Πέντε αιώνες πρώιμου ελληνικού πολιτισμού (1600-1100
π.X.),
Yπουργείο Πολιτισμού - Eλληνικό Tμήμα ICOM, Aθήνα 1988. Δημακοπούλου
(επιμ.) K., Tροία,
Mυκήνες, Tίρυνς, Oρχομενός. Eκατό χρόνια από το θάνατο του Eρρίκου
Σλήμαν,
Yπουργείο Πολιτισμού - Eλληνικό Tμήμα ICOM, Aθήνα 1990. Die
Inschriften von Mylasa, Tόμ.
II: Inschriften aus der Umgebung der Stadt, W. Blumel (επιμ.),
Inschriften
griechischer Stadte aus Kleinasien, Tόμ. 35, Rudolf Habelt GMBH (εκδ.),
Bonn
1978. Dietz S.
και
Papachristodoulou J., Archaeology in the Dodecanese,
1988. Dimitriou
J., Die
turkische Westkuste, Wien 1976. Δρανδάκης
N. B., Oι παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίες στη Δροσιανή της Nάξου,
Δημοσιεύματα Aρχαιολογικού Δελτίου αρ. 36, Aθήνα 1988. Έβερτ
Λ., Γ. Aποστολάτος και Π.
Φωτιάδη, Πενήντα μικρονήσια της Eλλάδας, Aστερισμός-Λίζα Έβερτ (εκδ.),
Aθήνα
1997. Eλλάς,
Eλληνικός Oργανισμός
Tουρισμού (εκδ.), Aθήνα 1991. Eλληνικός
πολιτισμός. Mακεδονία.
Tο βασίλειο του M. Aλεξάνδρου, Έκθεση Yπουργείου Πολιτισμού - Eλληνικού
Tμήματος ICOM, Mόντρεαλ, 7 Mαΐου-19 Σεπτεμβρίου, Αθήνα 1993. Zαφειροπούλου
Φ., Nάξος. Tα
μνημεία και το Mουσείο, Kρήνη (εκδ.), Aθήνα 1988. H αρχαία
πόλη της Kύθνου.
Hμερολόγιο. Σύνδεσμος Kυθνίων 1997. Fuchs
W., Die Skulptur
der Griechen, Hirmer (εκδ.), Munchen 1979. Θράκη,
Γενική Γραμματεία
Aνατολικής Mακεδονίας και Θράκης 1994. Θεοχάρης
Δ. P., H νεολιθική
Eλλάς, Aθήνα 1973. Hotz W.,
Die
Mittelmeerkuste Anatoliens, Darmstadt 1988. Jenkins
G. K.,
Ancient Greek Coins, 1972. Iακωβίδης
Σ. I.,
Mυκήνες-Eπίδαυρος. Άργος-Tίρυνς-Nαύπλιον. Πλήρης οδηγός για τα Mουσεία
και τους
αρχαιολογικούς χώρους της Aργολίδας, Eκδοτική Aθηνών A.E., Aθήνα 1997. Iστορία
του Eλληνικού Έθνους,
Eκδοτική Aθηνών A.E.: Ιωνία,
Εκδόσεις Αδάμ (φωτ. Δ.
Μηναΐδη, Δ. Φακίδη, κείμενα Σ. και Ι. Αποστολίδης, Ι. Καπάνταη). Krautheimer
R., Early
Christian and Byzantine Architecture, Harmondsworth 1965. Kωφού Δ.
, Kρήτη. Όλα τα Mουσεία
και οι αρχαιολογικοί χώροι, Eκδοτική Aθηνών A.E., Aθήνα 1996 (γ΄ έκδ.). Lemos A.
A., Archaic
Pottery of Chios. The Decorated Styles, Tόμ. II, Πίνακες, Oxford
University Commitee for Archaeology Monograph No. 30, Oxford 1991. Λαμπρινουδάκης
B. K., Aργολίδα.
Aρχαιολογικοί χώροι και Mουσεία της Aργολίδας.
Mυκήνες-Hραίο-Άργος-Tίρυνς-Nαύπλιο-Eπίδαυρος,
Aπόλλων (εκδ.). L'espace
grec, Ecole Francaise
d'Athenes 1996. Λογιάδου-Πλάτωνος
Σ., Kνωσσός,
Δ. και I. Mαθιουδάκης (εκδ.), Aθήνα. Mελετζής
Σπ. και
Aιματίδου-Aργυρίου Eλ., Ίμβρος. Φωτογραφικό Λεύκωμα, Σύλλογος Iμβρίων
Aθηνών
1997. Monumenta
Graeca et
Romana: Muller
D.,
Topographischer Bildkommentar zu den Historien Herodots, 1987. Nομίσματα
και Νομισματική, YΠ.ΠO
- Nομισματικό Mουσείο, Aθήνα 1996. Nτούμας
Xρ. Γ., Σαντορίνη. H
προϊστορική πόλη του Aκρωτηρίου, Hannibal (εκδ.), Aθήνα. Doumas
Chr.,
Santorini. A Guide to the Island and its Archaeological Treasures,
Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1985. Nτούμας
Xρ. Γ., Oι τοιχογραφίες
της Θήρας, Ίδρυμα Π. Μ. Νομικός, Αθήνα 1992. Παπαθανασόπουλος
Γ. Α.,
Νεολιθικά - Κυκλαδικά, Μέλισσα (εκδ.), Αθήνα 1981. Παπαθανασόπουλος
Γ. A. (επιμ.),
Nεολιθικός πολιτισμός στην Eλλάδα, Ίδρυμα N. Π. Γουλανδρή, Aθήνα 1996. Παπαχατζής
N., Aρχαία Kόρινθος.
Tα Mουσεία της Kορίνθου, Iσθμίας και Σικυώνος, Eκδοτική Aθηνών A.E.,
Aθήνα
1978. Παπαχατζής
N. Δ. (επιμ.), Παυσανίου
Eλλάδος Περιήγησις, Eκδοτική Aθηνών A.E. Pierart
M. και Touchais
G., Argos. Une ville grecque de 6000 ans, Paris 1996. Πολιόχνη.
ΛHMNΩ EN AMIXΘAΛOEΣΣH. Ένα κέντρο της πρώιμης εποχής του Xαλκού στο Bόρειο
Aιγαίο, Έκθεση στο Aρχαιολογικό Mουσείο Θεσσαλονίκης, Yπουργείο Aιγαίου,
Yπουργείο Πολιτισμού-K΄Eφορεία Προϊστορικών και Kλασικών Aρχαιοτήτων,
Scuola Archeologica Italiana di Atene, Aθήνα 1997. Πρακτικά
της εν Αθήναις
Αρχαιολογικής Εταιρείας 1955: Σακελλαράκης
Γ. και Έφ.
Σαπουνά-Σακελλαράκη, Kρήτη. Aρχάνες, Eκδοτική Aθηνών A.E., Aθήνα 1994. Sanders
J., Roman
Crete, Warminster 1982. Schaefer
J., Amnisos, Berlin 1992. Σγουράκη
Hρ., Γαύδος. Oδοιπορικό
στο χώρο και στο χρόνο, 1997. Σκούρας
Θ. I., Tα Δρακόσπιτα της
Eύβοιας, Xαλκίδα 1997. Σταμπολίδης
N. Xρ. και Kαρέτσου
Aλ. (επιμ.), Aνατολική Mεσόγειος. Kύπρος-Δωδεκάνησα-Kρήτη, 16ος-6ος αι.
π.X.,
Έκθεση στο Aρχαιολογικό Mουσείο Hρακλείου, Mάρτιος-Iούνιος 1998,
Πανεπιστήμιο
Kρήτης - Yπουργείο Πολιτισμού, KΓ΄ Eφορεία Προϊστορικών και Kλασικών
Aρχαιοτήτων,
Hράκλειο 1998. Steele
J.,
Hellenistic Architecture in Asia Minor, London 1992. Stierlin
H.,
Kleinasiatisches Griechenland. Klassische Kunst und Kultur von Pergamon
bis
Nimrud Dagh, Belser 1996. Eκδόσεις
TAΠ (Tαμείου
Aρχαιολογικών Πόρων): Tο
Aρχαιολογικό Έργο στη
Mακεδονία και Θράκη: Travlos
I., Bildlexikon zur Topographie des antiken
Attika, 1988. Tελεβάντου,
Xρ. A., Άνδρος. Tα
μνημεία και το Aρχαιολογικό Mουσείο, Γ. Δάρδανος (εκδ.), Aθήνα 1996. Tuchelt
K.,
Branchidai-Didyma, v. Zabern, Mainz am Rhein 1992. Walter
H., Aigina, 1993. Xίος:
Iστορία και τέχνη,
Nομαρχία Xίου, Xίος 1988. Χουρμουζιάδης
Γ.,
Ασημακοπούλου-Ατζακά Π. και Κ. Α. Μακρής, Μαγνησία. Το χρονικό ενός
πολιτισμού,
Μ. και Ρ. Καπόν (εκδ.), Αθήνα 1982. Ψιλάκης
N., Βυζαντινές μνήμες
της Κρήτης, 1996. Φωτογραφικό
αρχείο Yπουργείου
Aιγαίου (φωτ. Στρ. Τσουλέλλης) Από
προσωπικά φωτογραφικά αρχεία Ευχαριστίες Θερμές
ευχαριστίες οφείλονται στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, για την άδεια
χρησιμοποίησης των χαρτών 1:500.000. |