Διαγόρας. Ενας διαχρονικός θρύλος. Ενας Ιαλύσσιος γόνος προερχόμενος από το γένος του ΔΙΟΣ όπως δεικνύει και το όνομα Δια-γόρας.
  Ο Διαγόρας γεννήθηκε στην Ιάλυσσο στα μέσα του Ε' αιώνα από την οικογένεια των Ερατιδών.

  Μεγάλος πυγμάχος (πύχτης) , αθλητής γιγαντόσωμος και στην μάχη ατράνταχτος κατά τον Πίνδαρο, νίκησε το 464 στην 79η Ολυμπιάδα , τέσσερις φορές στα Ισθμια, δύο στα Νέμεα, στα Δελφικά Πίθυα, στα Παναθήναια, στα Μεγαρικά, στα Αιγινίτια, στα Ροδιακά και πήρε τον τίτλο του Περιοδονίκη.
  Τον επωνόμαζαν "ευθύμαχα" γιατί ποτέ δεν γύριζε το σώμα απέναντι στον αντίπαλο του και δεν αντέκρουε κανένα κτύπημα. Το ανάστημα του θεϊκό (4 πήχεις και 5 δακτύλους). 2,2354 μέτρα [ΑΡΧΑΙΟ ΜΕΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ].
   Ο Ανδριάντας του στήθηκε στην Ολυμπία στον Αλτη, έργο του Μεγαρίτη Καλλικλή . Στο βάθρο μία λητή επιγραφή.

    << ΔΙΑΓΟΡΑΣ ΔΑΜΑΓΗΤΟΥ ΡΟΔΙΟΣ >>.

  Στην 83η Ολυμπιάδα το 448 ο μεγαλύτερος υιός του Δαμάγητος, στέφθηκε ολυμπιονίκης  στο παγκράτιο και ο άλλος του υιός Ακουσίλαος ολυμπιονίκης στην πυγμαχία. Και οι δύο υιοί του στεφανωμένοι , έτρεξαν και έβαλαν τα στεφάνια των, στο κάτασπρο κεφάλι του πατέρα των και τον εσήκωσαν στους ώμους, κάνοντας τον γύρο του θριάμβου εν μέσω ζητωκραυγάζοντος πλήθους,  που τους έρενε με άνθη , μακαρίζοντας τον Διαγόρα.
  Και εδώ κατά τον Πλούταρχον, ένας Σπαρτιάτης , βλέποντας τον Διαγόρα ανάμεσα στην οικογένεια του, φώναξε:

  Και ο άλλος του υιός,  ο Δωριεύς ήταν περιοδονίκης. Νίκησε τρεις φορές στα Ολύμπια στην 87η, την 88η και 89η Ολυμπιάδα (432-428-424) στο παγκράτιο, οκτώ φορές στα Ισθμια, επτά φορές στα Νέμεα και αμαχητί στα Πύθια.
   Πρωτοστάτησε στην συνένωσιν των τριών πόλεων της Ρόδου προς ίδρυσιν της Ρόδου το 408.
  Γνωστή η προτροπή του προς τους Ροδίους να συμμαχίσουν κατά των Αθηναίων, που τον κατεδίκασαν ερήμην εις θάνατον και τον ανάγκασαν να εξορισθεί στους Θούριους της Μεγάλης Ελλάδος . Εκεί εγνώρισε συνεργάτες του μεγάλου πολεοδόμου Ιπποδάμου, από την Μίλητο και τους έπεισε να αναλάβουν την οικοδόμησιν της νέας πόλεως, κατά το Ιπποδάμειον Πολεοδομικόν σύστημα.
   Η γενιά των Διαγοριδών έδωσε και άλλους Ολυμπιονίκες όπως τον Ευκλή και τον Πεισίροδο, υιούς της Καλλιπάτειρας και της Φερενίκης. Η Καλλιπάτειρα  μετά τον θάνατο του άνδρα της ντύθηκε με ρούχα γυμναστού και συνώδευσε τον υιόν της στους αγώνες. Οταν ο υιός της ενίκησε, στον ενθουσιασμό της πήδηξε στον στίβο και ο αέρας ξεσκέπασε το κεφάλι της αναδεικνύοντας τα ξανθά μαλλιά της.
 Τότε συνελήφθη και κατά τον νόμον των Ηλείων θα την γκρέμιζαν από το Τυπαίον όρος.
  Ομως της εχαρίσθη η ζωή γιατί ήταν κόρη, αδελφή, μητέρα και θεία Ολυμπιονικών.
  Από αυτό το γεγονός ενεπνεύσθη ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλλης για να γράψη :

Αρχόντισσα Ροδίτισσα , πως μπήκες ;
Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαία εδώθε.
"Εχω ένα ανήψι, τον Ευκλέα.
 τρία αδέλφια, γιό, πατέρα Ολυμπιονίκες
να μ'αφήσετε πρέπει, Ελλανοδίκες,
και γώ να καμαρώνω μεσ'τα ωραία κορμιά,
που για το αγρίλι του Ηρακλέα παλεύουν,
θαυμαστές ψυχές αντρίκες.

Με τις άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια
στον αιώνα το σόϊ μου φαντάζει
με της άντριας τα αμάραντα προνόμοια.

 Με μάλαμα γραμμένο το δοξάζει
 σε αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου
 ύμνος χρυσός του αθάνατου Πινδάρου.

  Στην Ολυμπία εκτός του Διαγόρα υπήρχαν ανδριάντες του Δαμάγητου, του Δωριέως, του Ευκλέους και κατά τον Παυσανία και του Πεισιρόδου.
 Σήμερα στην Ρόδο πολλά τοπωνύμια φέρουν ονόματα Διαγοριδών όπως το Εθνικόν Στάδιον, το Αεροδρόμιον, κεντρικοί οδοί και πολλά άλλα.
  Με ονόματα των Διαγοριδών Ολυμπιονικών έχουν ιδρυθεί σημαντικότατα αθλητικά σωματεία όπως:

  Εκτός τους Ολυμπιονίκες  του γένους των Διαγοριδών η Ρόδος ανέδειξε ακόμη δέκατέσσερις Ολυμπιονίκες.

                                                                                                                                                                   Κων/νος Ιππ. Κωστάκης